W dniu 27 października 2016 r. wejdą w życia dwa istotne z punktu widzenia profesjonalnych pełnomocników i ich klientów akty prawne, a mianowicie:
– rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2016 r. Poz. 1667);
– rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2016 r. Poz. 1668).
Wspomniane akty wykonawcze obniżają wysokość tzw. stawek minimalnych za czynności radców prawnych i adwokatów w stosunku do kwot przewidzianych pierwotnym tekstem rozporządzeń Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. Poz. – odpowiednio – 1801 i 1805). Nie mamy jednak do czynienia z przywróceniem wysokości opłat obowiązujących przed wejściem w życie tych ostatnich aktów, tzn. na podstawie rozporządzeń Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych / adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego / adwokata ustanowionego z urzędu (t.j. Dz.U. z 2013 r. Poz. – odpowiednio – 490 i 461 z późn. zm.).
Warto w tym miejscu przypomnieć, że tuż przed wyborami parlamentarnymi w 2015 r., ówczesny Minister Sprawiedliwości, Borys Budka, wydał nowe rozporządzenia w sprawie opłat za czynności radców prawnych i adwokatów, na mocy których kwoty owych opłat uległy znacznemu podwyższeniu (w niektórych przypadkach o ponad 100%). Posunięcie B. Budki wywołało wiele kontrowersji. Starając się je rozwiać, minister tłumaczył, że dotychczasowe stawki minimalne nie były zmieniane od przeszło 12 lat i – tym samym – przestały korespondować z obecnymi realiami.
Rozporządzenia B. Budki weszły w życie z dniem 1 stycznia 2016 r., jednak jeszcze przed tą datą stały przedmiotem krytyki ze strony aktualnego kierownictwa Ministerstwa Sprawiedliwości, które kontestowało zarówno niefortunny moment ich wydania (tuż przed końcem kadencji poprzedniego składu parlamentu i rządu), jak również ich konsekwencje dla potencjalnych klientów adwokatów i radców prawnych (zamknięcie ludziom ubogim dostępu do profesjonalnej pomocy prawnej).
Do dyskusji na temat zasadności podwyższenia stawek za czynności radców prawnych i adwokatów włączyli się również przedstawiciele samorządów wspomnianych zawodów zaufania publicznego. Podkreślali oni m.in., że ewentualne obniżenie omawianych stawek nie doprowadzi – jak twierdzi Kierownictwo Ministerstwa Sprawiedliwości – do spadku cen usług prawniczych. Decyzja taka sprawi natomiast, że zwiększy się różnica między kosztem wynajęcia profesjonalnego pełnomocnika, a kwotą zasądzoną przez sąd „wg norm prawem przepisanych” na rzecz strony wygranej tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. Różnicę tę siłą rzeczy będzie musiał pokryć klient. Argument ten nie przekonał jednak obecnego kierownictwa Ministerstwa Sprawiedliwości do zaniechania obniżania dopiero co podniesionych stawek minimalnych.
Wybrane przykłady zmian w wysokości opłat za czynności radców prawnych i adwokatów, które wejdą w życie z dniem 26 października 2016 r., na tle poprzednio obowiązujących stawek minimalnych, prezentują poniższe tabele.
Patryk Dąbrowski
